Bu şekilde işten atılanlar kıdem tazminatı da alamayacak işsizlik maaşı da.. İş yerinde ölümlü kazası olmayan patron teşvikinden, ilerde 301 madencinin yaşamını yitirdiği Soma Holding de Ermenek’te 18 madencinin öldüğü Has Şekerler ile İstanbul’daki asansör faciasının yaşandığı Torunlar Holding de yararlanabilecek.

Üst üste yaşanan ölümlü iş kazalarının önlenmesi için hazırlanan İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Öngören Torba Yasa Tasarısına ilişkin Meclis alt komisyon çalışmaları tamamlandı. Tasarının birçok maddesinde değişiklik yapılırken, verilen önergelerle torbaya yeni maddeler eklendi. Bunlar içinde en dikkat çekici olanlardan biri de iş yerinde iş güvenliği önlemlerine uymayan çalışanları ilgilendiriyor.

ÜÇ KEZ YAZILI OLARAK UYARILACAK

Tasarının ilgili maddesi verilen önergeyle değiştirildi. Buna göre “İş sözleşmesi ile çalışanlar kişisel koruyucu donanım kullanmaması, makine ve teçhizatın koruyucusunu etkisiz hale getirmesi, iş ile ilgili güvenlik kurallarına uymaması hususlarından dolayı ayrı ayrı üç defa yazılı olarak uyarılmasının ardından patron tarafından ‘haklı gerekçeyle’ işten atılabilecek. Bu durumda işveren, işçiye kıdem, ihbar tazminatlarını ödemeyecek. İşçi, İşsizlik Sigortası Fonuna başvurup ‘işsizlik maaşı’ da alamayacak.

Özellikle inşaatlarda baretini, iskelelerde kemerini takmayan; kimyasal nitelikli iş yerlerinde maskesini, eldivenini; gürültülü işlerde ses kesici kulaklığını; kaynak işlerinde gözlüğünü; yanmalı işlerde koruyucu ayakkabı, eldiven gibi donanımları kullanmayan işçilere işveren üç kez yazılı uyarıda bulunacak.

ASARSÖRÜN GÜVENLİĞİNİ İPTAL EDEN DE İŞTEN ATILACAK

Torunlar İnşaatta yaşanan asansör kazası sonrası asansörün fazla yük halinde verdiği uyarının devre dışı bırakıldığı ortaya çıkmıştı. İşte bunun gibi makine ve teçhizatın koruyucusunu etkisiz hale getiren çalışanlar da üç yazılı uyarının ardından işten atılacak. Tazminat da alamayacak işsizlik maaşı da.

HEM İŞ YERİNE ASACAK HEM DE BAKANLIĞA BİLDİRECEK

İş yeri hekimi ve iş güvenliği uzmanı, görev aldığı iş yerlerinde iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili eksiklik ve aksaklıkları belirleyip, yazılı olarak işverene bildirecek. Bu eksikliklerin acil durdurmayı gerektirmesi veya yangın, patlama, göçme, kimyasal sızıntı ve benzeri hayati tehlike arz etmesine rağmen işveren tarafından gerekli tedbirlerin alınmanması halinde bu durum iş yeri hekimi veya iş güvenliği uzmanınca Çalışma Bakanlığına bildirilecek. İş yeri hekimi ve iş güvenliği uzmanı bu bildirimi çalışanların görebileceği bir yere de asacak.

Patron, bu kişileri uyarılarından dolayı işten atamayacak. Atarsa bir yıllık ücret tutarından az olmamak üzere tazminat ödeyecek. İş yeri hekimi ve iş güvenliği uzmanı haksız bildirimde bulunursa ve bu mahkeme kararıyla tespit edilirse belgesi 6 ay süreyle askıya alınacak.

O PATRONUN İHALE YASAĞI, KUSURUYLA ORANTILI OLACAK

Başbakan Davutoğlu’nun, “Ölümlü iş kazası meydana gelen patron kamu ihalelerine giremeyecek” açıklamasından sonra tasarıya 2 yıla kadar kamu ihalelerine katılma yasağı hükmü eklendi. Ancak bu hüküm Ak Partili milletvekillerinin verdiği öneriyle değiştirildi. Buna göre ölümlü iş kazası meydana gelen iş yerinde kusuru yargı kararıyla tespit edilen iş veren, mahkeme tarafından ‘kusuru oranında’ 2 yıla kadar süreyle kamu ihalelerine katılamayacak.

SOMA HOLDİNG DE TORUNLAR DA HAS ŞEKER DE TEŞVİKTEN YARARLANABİLECEK

Soma’da 301 madencinin, İstanbul rezidans inşaatı asansöründe 10 işçinin, Ermenek’te 18 madencinin hayatını kaybetmesinin ardından hazırlanan yeni torba yasa tasarısının ‘iş yerinde ölüm olmayan patrona verilecek teşvikin maddesinin kapsamı genişletildi.

Tasarının dünkü görüşmelerinde Ak Partili milletvekillerinin önergesi ile 3 yıl süreyle iş yerinde ‘ölümlü iş kazası’ olmayan iş yerlerine verilecek teşvikten; daha önce iş yerinde ölümlü kaza yaşanan işverenler de gerekli koşulları yerine getirerek, talep etmeleri halinde yararlanabilecek.

Böylece, Soma Holding, Torunlar Holding ve Has Şekerler gibi şirketlerde 3 yıl süreyle ölümlü iş kazası olmaz ise, talep etmeleri halinde, işsizlik sigortası işveren payını yüzde 3 yerine yüzde 1 olarak ödeyecekler.

Alt komisyon görüşmeleri tamamlanan torba yasa tasarısının önümüzdeki hafta TBMM Sağlık Komisyonu’nda görüşülmesi, ardından da Genel Kurul’a gönderilerek, bu dönem yasalaşması öngörülüyor.

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakan Faruk Çelik, HDP İstanbul Milletvekili Levent Tüzel’in soru önergesine verdiği yanıtta, iş müfettişlerince inşaatlarda 2014 yılı Ekim ayı içerisinde iş sağlığı (işçi sağlığı) ve güvenliği bakımından toplam 2.079 iş yerinde teftiş yapıldığını, 1.610 iş yeri için işin durdurulması yönünde rapor tanzim edildiğini söyledi. Bakan, söz konusu iş yerlerinin kapatılıp kapatılmadığı konusunda bilgi vermedi.

Bakan Çelik’in yanıtı şöyle:

“Bakanlığımızca 2014 yılı Ekim ayı içerisinde yapı iş yerlerinde iş sağlığı ve güvenliği bakımından toplam 2.079 işyerinin teftişi yapılmış ve yapılan teftişler neticesinde 1.610 işyeri için iş yerinde işin durdurulması/kısmi durdurulması yönünde kanaat belirtilen idari tedbir raporları tanzim edilmiştir. İşyerlerinde İşin Durdurulmasına Dair Yönetmeliğin 5’inci ve 6’ncı maddelerinde belirtilen ‘İş yerinde işin bir bölümünü veya tamamını durdurma kararı vermeye yetkili heyet, üç müfettişten oluşur. Kurul Başkanlığı heyete başkanlık edecek müfettişi belirler. Heyet, kendisine intikal eden raporlar üzerinde gerekli incelemeyi yapar ve kararını, müfettişin tespit tarihinden itibaren iki gün içerisinde verir. Kararlar oy çokluğuyla alınır ve heyetçe imzalanır’ hükümleri gereği heyete intikal eden söz konusu raporların tümüyle ilgili iş yerinde işin durdurulması/kısmı durdurulması kararları alınmış ve söz konusu kararlar ilgili yönetmeliğin 7’nci maddesi ‘Heyetin işyerinin bir bölümünde veya tamamında işin durdurulması kararı vermesi halinde karar, ilgili valiliğe ve işyeri dosyasının bulunduğu il müdürlüğüne bir gün içinde gönderilir’ hükmü gereği ilgili mercilere gönderilmiştir. ”

İş Sağlığı ve Güvenliği Yasası’nda geçen ay yapılan kapsamlı değişikliğin ardından iş güvenliği uzmanı çalıştırma yükümlülükleri de yeniden düzenlendi. İşçi başına iş güvenliği uzmanı çalıştırma saatleri artırılırken, büyük işyerlerinde tam gün istihdam edilmesi zorunlu işçi sayıları da 4 kata varan oranlarda artırıldı.
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, İş Güvenliği Uzmanlarının Görev, Yetki, Sorumluluk ve Eğitimleri Hakkında Yönetmelikte değişiklik yaptı. 29 Aralık 2012 tarihinde yayımlanan yönetmelikte 11 Ekim 2013 tarihinde değişiklik yapılmış ve iş güvenliği uzmanı çalıştırma saatleri azaltılmıştı. Yeni değişiklikle, yönetmeliğin ilk halinden de fazla yükümlülük getirildi.
Bilindiği gibi, belli büyüklüğü aşan işyerleri tam gün iş güvenliği uzmanı istihdam ederken, diğer işyerlerinde tam gün yerine bu amaçla kurulmuş şirketlerden hizmet satın alınabiliyor. Hangi işyerinde işçi başına en az ne kadar iş güvenliği hizmeti alınacağı, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından düzenleniyor.Yapılan değişiklik uyarınca, 10 kişiden fazla çalışanı olan ve az tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde işçi başına ayda en az 6 dakika olan iş güvenliği uzmanı çalıştırma zorunluluğu 10 dakikaya çıkarıldı. Bu süre, 10’dan fazla çalışanı olan tehlikeli işyerlerinde 8 dakikadan 20 dakikaya, çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde ise işçi başına ayda 12 dakikadan 40 dakikaya yükseltildi.

Bu durumda, 50 işçi çalıştıran az tehlikeli bir işyerinde daha önce ayda 300 dakika (5 saat) iş güvenliği uzmanı çalıştırmak yeterli iken şimdi 500 dakika (8.3 saat) hizmet alınması gerekecek. Bu süre, 50 işçi çalıştıran tehlikeli işyerlerinde 400 dakikadan (6.6 saat) bin dakikaya (16.6 saat), çok tehlikeli işyerlerinde ise 600 dakikadan (10 saat) 2 bin dakikaya (33 saat) çıkarıldı.
BÜYÜK İŞYERİNDE TAM GÜN ZORUNLULUĞU 4 KATA KADAR ARTTI
Daha önce, az tehlikeli sınıfta yer alan 2 bin ve daha fazla çalışanı olan işyerleri için tam gün çalışacak en az 1 iş güvenliği uzmanı istihdam etme zorunluluğu vardı. Şimdi bu sayı bin işçiye düşürüldü. Dolayısıyla, 2 bin işçisi olan az tehlikeli bir işyeri artık 1 yerine 2 iş güvenliği uzmanı çalıştıracak.
Tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde daha önce bin 500 işçi için en az 1 iş güvenliği uzmanını tam gün istihdam zorunluluğu varken, işçi sayısı 500’e indirildi. Şimdi aynı işveren 1 yerine 3 uzman istihdam etmek zorunda olacak.
Çok tehlikeli işyerlerinde daha önce bin işçi başına 1 uzmanı tam gün istihdam etmek gerekirken, şimdi işçi sayısı 250’ye indirildi. Böylece aynı işveren 1 uzman yerine 4 uzman çalıştırmakla yükümlü hale geldi.
Çalışan sayısı 10’dan düşük az tehlikeli işyerlerinde işçi başına yılda en az 60 dakika iş güvenliği hizmeti satın alma yükümlülüğü ise değiştirilmedi.
UYGULAMA 2016’DA
Yönetmelikte, iş güvenliği uzmanı çalıştırma yükümlülüğüne ilişkin değişiklikler için işverenlere 8 ay süre tanındı. Yeni yükümlülükler, 1 Ocak 2016 tarihinden itibaren yürürlüğe girecek.
A VE B SINIFI UZMAN YÜKÜMLÜLÜK 2 YIL ÖTELENDİ
2013’teki düzenlemede çok tehlikeli işlerde A sınıfı uzman için tanınan geçiş süresi 2016’da, B sınıfı içinse 2015 sonunda bitiyordu. Söz konusu süreler yeni yasayla sırasıyla 2018 ve 2017 yılı sonuna kadar uzatıldı.
ÇALIŞMA YASAĞI
İş güvenliği uzmanları eğer bir işverene bağlı olarak tam gün çalışıyorsa, bu işyeri dışında başka bir işverene bağlı olarak fazla çalışma yapamayacaklar.
YETKİ İPTALİNE MAHKEMELER KARAR VERECEK
Çalışanın ölümü veya sakat kalması sonucunu doğuran iş kazalarında sorumluluğu bulunan iş güvenliği uzmanlarının yetki belgesi 6 ay süreyle askıya alınıyordu. Yapılan değişiklikle, yetki belgesinin iptal edilebilmesi için, iş güvenliği uzmanının söz konusu kazada ihmali bulunduğunun yargı kararıyla kesinleşmesi koşulu aranacak. Yetkisi iptal edilen uzmanlar İSG-KATİP sistemi üzerinden ilan edilecek. Bu kişilerin tüm sözleşmeleri, başka bir işleme gerek kalmaksızın doğrudan iptal olacak.